Regionaal Archief Tilburg


Jan Marie Joseph van de Mortel, op 16 juli 1914 te Tilburg geboren als zoon van burgemeester mr. J.C.A.M. van de Mortel, werd postuum auteur van het boek Kamp Vught januari 1943 - september 1944, dat in 1990 door de 'Stichting Archieven 1940-1945' te Vught is uitgegeven. Van de Mortel zat van februari 1943 tot september 1944 in Kamp Vught, waar zijn broer Joost op 10 augustus 1944 werd gefusilleerd. Daarna werd hij afgevoerd naar Sachsenhausen en vervolgens nog in diverse andere kampen geïnterneerd, totdat hij in mei 1945 door de Engelsen werd bevrijd.

Op 11 oktober 1956 is Jan van de Mortel aan de gevolgen van de kwalen die hij in gevangenschap had opgelopen in een sanatorium te Dekkerswald bij Nijmegen overleden en in Tilburg begraven.
Zijn herinneringen aan Kamp Vught legde hij in 1949 vast, niet vermoedend dat het manuscript 35 jaar na zijn dood zou worden uitgegeven, hoewel hij wel had bepaald dat het pas 25 jaar na zijn dood eventueel gepubliceerd zou mogen worden. Het is een zakelijk maar aangrijpend verslag van de vele gruwelijkheden die de Duitse bezetter pleegde. De laatste bladzijde bevat het verhaal over executies van illegale werkers:


De executies van gevangen verzetsstrijders door het vuurpeleton namen hand over hand toe. Tijdens de laatste weken dat Kamp Vught door de Duitsers werd gebruikt, reden bijna elke avond de vrachtauto's bij de bunker voor. Onmiddellijk na de executies werden de lijken - die evenzovele getuigenissen waren van het slechte en beestachtige schieten van het peleton - met de nog wachtende auto's naar het crematorium gebracht en daar nog dezelfde nacht verbrand. Gelukkig was hier de beruchte Kapo Joep vervangen door Kapo Martin - een communist uit Leipzig - die heel wat netter was, zodat de verbranding stemmiger geschiedde.

Inleiding Urias Nooteboom in: Jan van de Mortel, Kamp Vught januari 1943 - september 1944, Vught, 1990; HN van 7-5-1990; GAT, Collectie bidprentjes.
25 juli 2015
Het paramilitaire- en geestelijk verzet in Tilburg konden samenkomen in de persoon van Jan van de Mortel. Hij kwam in het voorjaar van 1941 terecht in het verzetswerk door zijn contacten met oud-militairen. De groep waartoe Van de Mortel behoorde hielp o.a. mee aan het verschijnen en verspreiden van illegale bladen ('Vrij Nederland', 'De Geus', 'De Waarheid', 'De Vrije Katheder', Het Parool') in Tilburg en omstreken.

Ronald Peeters