Jeanine Doeve vertelde haar verhaal over haar opa Lagerwaard; wat ze heeft verteld bij het Deventer Verzetsmonument op het Churchillplein te Deventer, waar hij op is vermeld, op 4 mei 2016.


G.P.C. Lagerwaard.
Op het monument waar we nu bij staan staat de naam G.P.C. Lagerwaard, mijn opa Gerrit Pieter Cornelis Lagerwaard, verzetsstrijder.
Op 25 juni 2016 is het 75 jaar geleden dat hij met nog 17 anderen is gearresteerd en 14 daarvan zijn weggevoerd naar kamp Schoorl. Daarna is hij via kamp Amersfoort op transport gesteld naar concentratiekamp Neuengamme.
Dit kamp had als leus: Vernichtung durch Arbeit.
Ik heb opa nooit gekend maar ik ken wel de verhalen die de ronde deden in de familie en ik wist hoe hij er uitzag getuige de grote foto in de slaapkamer van mijn ouders.
Inwendig had ik altijd het gevoel dat er iets niet klopte en dat ik een bepaalde band met hem had waar ik niet echt de vinger op kon leggen.
Hierdoor en mede door het feit dat brieven en originele documenten in tegenspraak met elkaar waren ontstond bij mij de behoefte om de waarheid omtrent opa te achterhalen.
Door deze behoefte ben ik met Henk (mijn man) in juni 2015 in concentratiekamp Neuengamme geweest.
Op het moment dat ik het terrein opliep werd ik geraakt door de serene stilte en het voelbare respect wat hier heerst, ondanks het grote aantal mensen en middelbare scholieren die er ook waren.
We hebben alles bekeken en in het museum zijn we op zoek gegaan naar opa.
In het digitale archief hebben we hem gevonden.
In drie zinnen werd zijn hel ook werkelijkheid voor ons. Niet een longontsteking of een ontsteking aan de hartkleppen en ook geen benzine-spuiten waren zijn levenseinde geworden.
Nee, als proefkonijn gebruikt om het Zyklon B gas (Auschwitz) te testen is hij in de psychiatrische inrichting Bernburg op 19 juni ’s 1942 morgens om 8.15 uur vergast.
De drie zinnen hadden een impact op mij die ik nooit verwacht had en ik wilde meer weten. Echter in het museum konden we verder niets vinden. Uiteindelijk bracht een tolk ons bij de archivaris van Neuengamme mevrouw Bessman.
Met haar volledige medewerking hebben we het laatste stukje van opa’s leven in kaart kunnen brengen en kreeg ik een aantal documenten mee naar huis.
Wat mij opviel was dat dit haar ook erg raakte en zij net zo verdrietig was als ik toen ze vertelde wat er echt allemaal gebeurd is.
Ze vertelde dat het voor hen heel erg belangrijk was om de namen weer een gezicht te geven en vroeg ook dringend of we een foto van hem hadden om die bij zijn naam in het Gedankhaus te plaatsen.
Na dit gesprek hebben we het Gedankhaus bezocht en dit gedenkhuis laat, door het tonen van alle gestorvenen met naam op lange witte vanen, op een eenvoudige manier het gruwelijke van deze oorlog zien.
Weer terug in Nederland hebben Lammert (mijn zwager) en ik de draad opgepakt en hebben zijn leven, maar ook dat van zijn gezin, via veel onderzoek in de diverse archieven en gesprekken toch weer helder gekregen.
Ook heb ik via andere familieleden de foto van opa weer gekregen en die naar Neuengamme gestuurd. Hij staat nu onder de witte vaan met zijn naam en overlijdensdatum in het Gedankhaus.
Opa, maar ook oma waren overtuigde communisten en daardoor stonden zij op een lijst van zogenaamde extremisten die in 1936 is opgesteld door het CID en deze is klakkeloos overhandigd aan de Duitsers.
Deze lijst is waarschijnlijk gebruikt om communisten te arresteren na het starten van operatie “Barbarossa” door de Duitsers.
Opa zat in de redactie van de Waarheid en heeft vanaf 1940 al pamfletten gedrukt die de motieven van de bezetter aan de kaak stelde.
Een week voordat hij gearresteerd werd is hij gewaarschuwd maar hij is niet ondergedoken waarom is niet bekend. Waarschijnlijk omdat hij bang was voor represailles aan het adres van zijn gezin.
Hij heeft er nog wel voor gezorgd dat de drukpers is verplaatst naar de verzetsgroep in Terwolde.
Mede door Lammert hebben we bijna alle feiten op een rij kunnen krijgen en is dit verwoord in een boekje met zijn levensloop.
Hierin staat beschreven dat een levensovertuiging ook een bepaalde impact op je naasten kan hebben.
Het feit dat alles wat wij nu weten, de familie nooit heeft geweten, is een heel raar besef maar toch wel realistisch omdat het 75 jaar geleden is en een aantal feiten pas bekend zijn geworden lang na hun dood.
Ik ben blij dat ik opa zijn leven heb kunnen teruggeven al is het alleen maar op papier.
Concentratiekamp Neuengamme is pas na 2005 een Gedenkplaats en museum geworden en men is nu nog bezig om de administratie te digitaliseren.
Het verhaal van opa en alle andere oorlogsslachtoffers, van welke oorlog dan ook, moeten we blijven vertellen.
Wat hier gebeurd is, is op andere plekken in de wereld nog steeds realiteit en daarom mogen onze gestorven naasten nooit stil worden.
Ik wil eindigen met een gedicht uit ons boekje, geschreven door Cordelia Edvardson ;
“Wij keren ons om en herdenken – de doden en onszelf.
De overlevenden nemen de doden bij de hand
en we keren terug naar het leven, naar wat ons leven was en is”.