Uit: Ondergronds in de Tweede Wereldoorlog, verhalen uit de Gelderse Vallei, Veluwe en Krimpenerwaard

Door José Huurdeman

Onderstaande arrestaties zijn het gevolg van het verblijf van Kirschen (Captain King) op 2 locaties op en bij de Postweg in De Glind.

Piet Veenendaal, Hermanus Lammers , Jacob Boot, Fokke Dijkstra, Gerrit Kamphorst, Hendrik van der Kuilen, Gerrit Jansen, Jan Rothuizen

Op twee adressen in De Glind in Leusden en Scherpenzeel was van 15 september 1944 tot 5 november 1944 een eenheid van Special Air Service (SAS) onder leiding van Gilbert Sadi Kirschen (Captain King) gevestigd. Nadat de SD RVV topman Jan Thijssen had gearresteerd, kreeg de SD in december 1944 de voormalig verblijfplaats van Kirschen op het adres van Piet Veenendaal in handen. Hoewel het SAS-team al meer dan een maand weg was voerde de SD diverse arrestaties uit. Allereerst op 15 december 1944 op de boerderij van Piet Veenendaal (Kolfschoten 35 in Scherpenzeel). Een onderduiker die probeerde te vluchten werd doodgeschoten. Zijn neef en naamgenoot Hermanus Lammers werd evenals onderduiker Jacob Boot gearresteerd. Fokke Dijkstra, die de pech had als koerier daar op het verkeerde moment te zijn werd evenals Piet Veenendaal op grove wijze mishandeld. Allen werden afgevoerd naar de Willem III kazerne in Apeldoorn.

Onder zware druk gaf Piet Veenendaal de naam van Joop Rothuizen door die bij Cornelis Verhoef aan de Klettersteeg bij Achterveld zat ondergedoken. Verhoef had doorlopend onderduikers in huis. De SD trof op 19 december 1944 daar de gezochte Joop Rothuizen niet aan en arresteerde daarom alle jonge mannen: de onderduikers Jan Rothuizen en de zonen van Cornelis Verhoef: Jan en Johan Verhoef en aan de overkant arresteerden ze onderduiker Laurens Liezenberg.

Inmiddels achterhaalde de SD de tweede verblijfplaats van het SAS-team. Dat was bij Wuf Lagerweij van boerderij Hardeveld (Postweg 8 in Leusden) waar op 31 december 1944 de

beide jonge knechten Gerrit Kamphorst en Hendrik van der Kuilen evenals het dienstmeisje werden gearresteerd. Het echtpaar Lagerweij was onvindbaar, zij zaten ondergedoken.

Omdat de knechten van boerderij Hardeveld werkinstructies kregen van buurman jachtopziener Bab van Garderen (aan de Moorsterweg) vond op 5 januari 1945 daar de volgende overval plaats. Bab van Garderen troffen ze niet aan, ook hij zat ondergedoken. Ze arresteerden zijn vrouw en Gerrit Jansen , een evacué uit Wageningen. De kinderen Van Garderen bleven in wanhoop achter. De vrouwen kwamen na 7 weken vrij, maar de mannen zijn allen omgekomen in Neuengamme of in een van de buitenkampen.

Citaat uit Ondergronds in de Tweede Wereldoorlog, verhalen uit de Gelderse Vallei, Veluwe en Krimpenerwaard:

‘Op 19 december nam de SD de hevig bloedende Piet Veenendaal mee naar Cornelis Verhoef. Bij deze inval werd de boerderij omsingeld door vijf man met het geweer in de aanslag, waarna twee of drie van hen het huis binnen drongen. Twee onderduikers vluchtten weg, waarbij er één – vermoedelijk was dat Joop Rothuizen – kon ontkomen. De ander was zijn broer of neef Jan Rothuizen uit De Glind en hij werd gearresteerd. Ook de thuiswonende zoons Jan en Johan werden gearresteerd. De zieke Cornelis Verhoef werd niet gearresteerd. Hij zou enkele maanden later, in maart 1945, van verdriet overlijden. In dezelfde maand stierven, zonder dat hij dat wist, zijn beide zoons in een concentratiekamp.’

Alle op de Klettersteeg meegenomen mannen werden eerst afgevoerd naar de Willem III-kazerne in Apeldoorn. Vervolgens werden Liezenberg, Rothuizen en Johan Verhoef naar de gevangenis De Kruisberg in Doetinchem overgebracht en op 1 februari 1945 op transport gesteld naar Neuengamme. Jan Verhoef belandde eerste in Kamp Amersfoort alvorens hij naar Neuengamme werd gedeporteerd.

Liezenberg en de broers Verhoef belandden uiteindelijk in Wöbbelin waar Jan Verhoef op 4 maart 1945 overleed, zijn broer Johan op 7 maart 1945 en Laurens Liezenberg op 6 april 1945. Jan Rothuizen kwam op 19 april in Neuengamme om het leven.

Bron: José Huurdeman, Ondergronds in de Tweede Wereldoorlog, verhalen uit de Gelderse Vallei, Veluwe en Krimpenerwaard, Historische Kring Leusden 2019.

Gerrit Kamphorst, knecht op boerderij Hardeveld, overleden 12 maart 1945 in Wöbbelin Landkreis Ludwigslust, 18 jaar. Hendrik van de Kuilen, knecht op boerderij Hardeveld, overleden 18 februari 1945 in Neuengamme, 29 jaar. Gerrit Jansen, evacué uit Wageningen bij jachtopziener Bab van Garderen, overleden 25 februari 1945 in Wöbbelin, 36 jaar. Piet Veenendaal, commandant RVV, overleden 15 februari 1945 in

Neuengamme, 36 jaar. Hermanus Lammers, ondergedoken voor de Arbeitseinsatz bij Piet Veenendaal, neef van de andere Hermanus Lammers, overleden 16 maart 1945 in Hamburg, 24 jaar. Jacob Boot, lid van het verzet, ondergedoken bij Piet Veenendaal, overleden 26 februari 1945 in Neuengamme, 57 jaar. Fokke Dijkstra, lid van het verzet, overleden 19 april 1945 in Neuengamme, 18 jaar. Johannes Wouter Verhoef, lid van het verzet, overleden 7 maart 1945 in Wöbbelin Landkreis Ludwigslust, 26 jaar. Joannes Hendricus Joannes Verhoef, lid van het verzet, overleden 4 maart 1945 in Wöbbelin Landkreis Ludwigslust, 28 jaar. Jan Rothuizen, lid van het verzet, ondergedoken bij Cornelis Verhoef, overleden 19 april 1945 in Neuengamme, 25 jaar. Laurens Jakob Liezenberg, lid van het verzet, ondergedoken bij Thiemen Verhoef, overleden 6 april 1945 in Wöbbelin Landkreis Ludwigslust, 40 jaar.