Geschreven door Y Barelds op 09-12-2018
Neuengamme op Dinsdag 12 juni 2018:
Op zondag 10 juni zijn Meint en ik vertrokken voor een vakantie naar het Duitse eiland Rugen. De reis er naar toe ging via Hamburg.
Er was hiervoor al vaker ter sprake gekomen dat ik graag een keer dit kamp wilde gaan bezoeken, omdat oom Gerrit hier in de oorlog is geweest. Omdat we er nu dicht in de buurt zouden komen, zou het nu misschien kunnen. Aangezien we heel erg veel file hebben gehad onderweg, waren we pas op het eind van de middag bij Hamburg in de buurt en zagen we ineens de afslag naar Neuengamme. Toeval???
Snel even in de campinggids gekeken of er een camping in de buurt was en dat bleek het geval te zijn in Stove : het Stoverstrandcamping.
We hebben daar een paar dagen aan de Elbe gestaan en het kamp bezocht.
We hadden al wel vaker een concentratiekamp bezocht maar dit keer voelde het voor mij toch anders. Indrukwekkend was de herdenkingsplek waar alle namen opgeschreven waren van de overledenen die per dag waren bijgeschreven. Om daar dan zijn naam "Gerrit Baalhuis" bij te zien staan is toch wel even een slikmoment. Daarna hebben we het kamp gezien en pas daarna hebben we om informatie gevraagd. We werden allervriendelijkst ontvangen en meteen doorverwezen naar het secretariaat (archiv). Daar kregen we alle medewerking op onze zoektocht en kregen we alle informatie mee die beschikbaar was.
Ik wist bijvoorbeeld niet dat oom Gerrit een bakker is geweest vroeger en hoe leuk is het dan om te kunnen vertellen dat onze zoon nu ook een bakker is!
Ook wist ik niet dat hij gestorven bleek te zijn aan tuberculose en daar is gecremeerd. (Alhoewel mevrouw ons vertelde dat dit dubieus is omdat bij deze arts die de doodsoorzaak moest opschrijven meestal de doodsoorzaak een tuberculose is.)
Toen mevrouw Bessman ons vertelde over deze site, zag ik zijn naam en gegevens staan en vertelde ze dat we zelf zijn foto en andere gegevens konden toevoegen.
Als eerbetoon aan oom Gerrit zal ik proberen zoveel mogelijk over hem op te zoeken en bij te schrijven.
Voorgeschiedenis:
Mijn moeder heeft ons vaak verteld over het grote verdriet binnen haar familie over het overlijden van broer Gerrit in de oorlog. Ze vertelde vaak dat de oorlog zo verschrikkelijk is geweest, dat de Duitse soldaten zich bij hun in huis hadden gevestigd en dat ze eten stond te koken met de soldaten achter zich, die een geweer bij zich droegen, om te kijken of ze het wel goed deed. Ze wilde niets meer te maken hebben met Duitsers in het algemeen, ging ook nooit naar Duitsland toe en werd erg nerveus van militaire en politionele macht.
Ongeveer 30 jaar geleden zijn broer Henk, met zijn zoon Henk, en broers Ben en Marinus naar Hamburg gereden omdat ze zelf wilden zien waar hun broer Gerrit in de oorlog was geweest en was gestorven. Mijn moeder kon mee maar wilde dit niet. Het verdriet zat emotioneel te diep en ze kon de stap naar Duitsland (nog) niet zetten. Pas jaren later ging ze, (per ongeluk tijdens het volgen van een luchtballon), de "grens over". Nog weer een paar jaar later ging ze zelfs op ziekenbezoek bij mijn man naar een Duits ziekenhuis. Petje af; dat was een hele prestatie voor haar.
Op dit moment zijn mijn moeder en al haar broers overleden. Ik heb nog twee tantes die me iets zouden kunnen vertellen over het leven van mijn oom.
Echt veel was dit niet….de oorlog was over op het moment dat ze verkering kregen met een broer van oom Gerrit.
Wat wel nieuw voor me was, was dat oom Gerrit, in samenwerking met de plaatselijke bakker (Derkman, die ook genoemd wordt in zijn 2e brief) brood bakte voor de onderduikers in een plaats ongeveer 5 kilometer verderop.
Op de bewuste dag was hij hier ook mee bezig, hij pakte het brood in de koffer van zijn bakfiets. Vanuit deze plek kon je vroeger de toegangsweg naar Tilligte goed zien. De bakker zag in de verte de Duitse colonne aankomen en maande Gerrit zich te verstoppen. De Duitsers hadden hem echter ook gezien en moeten geweten hebben wat zijn plannen waren, want ze gingen in rechte lijn naar de verstop plek toe en oom Gerrit werd gearresteerd…….
Hierna zijn nog 2 brieven (en misschien wel meer?) door hem naar huis geschreven:
Arnhem 20-08-‘44
Lieve Vader Moeder Broers en Zusters
Het is vandaag Zondag
En heb de tijd om U even te schrijven.
Van Zwolle zijn we overgeplaatst naar Arnhem waar we zijn ingesloten
In de strafgevangenis. Wat het eten betreft is het wel goed.
Ik zit hier met 3 andere jongens een uit Balkbrug, den Hulst en Enschede.
Jullie zult vanmiddag wel Lekker gegeten hebben van dat konijn
Zo goed was het hier niet maar men kon het wel eten.
Wat verder ons lot betreft weten we nog niet,
Maar afwachten en het beste hopen.
Moeder maakt U maar niet ongerust over mij alles komt wel in orde.
Zodra we op onze plaats van bestemming zijn zal ik direct
Schrijven dan kunt U mij wat kleren sturen.
Probeer eens of ik met tussenkomst van Bonke uit Almelo
Niet in Nordhorn kan komen dat moet hij aanvragen bij L.D. Arnhem
Verder aan alle familie en bekenden de groeten en tot ziens daaaag
Groeten
Gerrit Baalhuis
Amersfoort
Wij zijn Zondag vertrokken naar Amersfoort.
In Arnhem is het heel goed van eten. Nu maar afwachten
Ik zal U wel schrijven.
Moeder maak U geen zorg over mij alles is goed
Brief 2:
9 sept. 1944
In het kort wil ik U berichten, dat wij zaterdag met een transport van 1300 man naar
Duitsland zijn vertrokken. In Amersfoort hebben wij het nogal aardig goed gehad,
Want ik ben er met een kletskop afgekomen, daarom hoop ik als er gelegenheid
Is mijn blauwe muts te sturen maar niet eerder dan ik U geschreven heb want wij weten nog niet waar wij naar toe gaan.
Verder hoop ik dat papa mij een koffer wil maken met een slot er op want alles
Moet wel achter slot.
Maar misschien is het wel eerder afgelopen, afwachten is het beste, het beste maar hopen.
Verder is er niet veel nieuws.
Moeder maakt u maar geen zorg om mij, ik heb het goed. Naar het feest van tante Marie gaat U maar gerust naar toe, feliciteer haar ook even van mij.
Moeder zodra het mogelijk is stuur mij ook een paar spotkousen vraag maar aan Frans van Koopman, die geeft het U wel.
Doe de groeten aan Derkman en aan….Bennie mij het adres op geeft van zijn broer dan kan ik daar naar toe schrijven en dat gaat misschien vlugger en kan hij mij misschien wel duits brood sturen en tabak.
Ik hoop dat ik de volgende brief zo spoedig mogelijk kan sturen.
Vrienden blijf weg bij de S.D.
Vele groeten van
Gerrit Baalhuis
De andere brief moet U onmiddellijk sturen, het adres staat er op.
In de plaatselijke katholieke kerk hangt een groot herdenkingsplaats waar de namen van alle gevallenen uit Tilligte staan vermeld. Deze worden met ere herdacht tijdens de dodenherdenking
Geschreven door Yvonne Barelds op 10-01-2020
Gerrit Baalhuis
Geboren op 28 december 1922
Overleden op 23 januari 1945
Gerrit is geboren aan de Ootmarsumsestraat te Tilligte en was de 2e zoon uit een gezin van 7 kinderen waarvan een dochter.
Vader was meubelmaker en moeder huisvrouw.
Binnen deze familie werd geregeld verteld over het grote verdriet die de familie heeft meegemaakt vanwege het overlijden van broer Gerrit in de oorlog. Er werd dan verteld dat de oorlog zo verschrikkelijk is geweest, dat de Duitse soldaten zich bij hun in huis hadden ingekwartierd waardoor ze zich onveilig had gevoeld vanwege de rondlopende soldaten die allemaal een geweer bij zich droegen en alles controleerden wat er in en om het huis gebeurde. Vooral de enige dochter wilde niets meer te maken hebben met Duitsers in het algemeen, ging ook nooit naar Duitsland toe en werd erg nerveus van militaire en politionele macht.
Gerrit was bakker en in samenwerking met de plaatselijke bakker (Derkman, die ook genoemd wordt in zijn 2e brief) bakte hij brood voor de onderduikers in een plaats ongeveer 5 kilometer verderop.
Op de bewuste dag was hij hier ook mee bezig en pakte hij het brood in de koffer van zijn bakfiets. Vanuit deze plek kon je vroeger de toegangsweg naar Tilligte goed zien. Bakker Derkman zag in de verte de Duitse colonne aankomen en maande Gerrit zich te verstoppen. De Duitsers hadden hem echter ook al gezien en moeten geweten hebben wat zijn plannen waren, want ze gingen in rechte lijn naar de verstop plek toe en oom Gerrit werd gearresteerd…….
Gerrit schreef tot grote opluchting van zijn familie enkele brieven naar huis.
1e BRIEF.:
Arnhem 20-08-‘44
Lieve Vader Moeder Broers en Zusters
Het is vandaag Zondag
En heb de tijd om U even te schrijven.
Van Zwolle zijn we overgeplaatst naar Arnhem waar we zijn ingesloten
In de strafgevangenis. Wat het eten betreft is het wel goed.
Ik zit hier met 3 andere jongens een uit Balkbrug, den Hulst en Enschede.
Jullie zult vanmiddag wel Lekker gegeten hebben van dat konijn
Zo goed was het hier niet maar men kon het wel eten.
Wat verder ons lot betreft weten we nog niet,
Maar afwachten en het beste hopen.
Moeder maakt U maar niet ongerust over mij alles komt wel in orde.
Zodra we op onze plaats van bestemming zijn zal ik direct
Schrijven dan kunt U mij wat kleren sturen.
Probeer eens of ik met tussenkomst van Bonke uit Almelo
Niet in Nordhorn kan komen dat moet hij aanvragen bij L.D. Arnhem
Verder aan alle familie en bekenden de groeten en tot ziens daaaag
Groeten
Gerrit Baalhuis
Amersfoort
P.S.
Wij zijn Zondag vertrokken naar Amersfoort.
In Arnhem is het heel goed van eten. Nu maar afwachten
Ik zal U wel schrijven.
Moeder maak U geen zorg over mij alles is goed.
2e BRIEF: 9 sept. 1944
In het kort wil ik U berichten, dat wij zaterdag met een transport van 1300 man naar
Duitsland zijn vertrokken. In Amersfoort hebben wij het nogal aardig goed gehad,
Want ik ben er met een kletskop afgekomen, daarom hoop ik als er gelegenheid
Is mijn blauwe muts te sturen maar niet eerder dan ik U geschreven heb want wij weten nog niet waar wij naar toe gaan.
Verder hoop ik dat papa mij een koffer wil maken met een slot er op want alles
Moet wel achter slot.
Maar misschien is het wel eerder afgelopen, afwachten is het beste, het beste maar hopen.
Verder is er niet veel nieuws.
Moeder maakt u maar geen zorg om mij, ik heb het goed. Naar het feest van tante Marie gaat U maar gerust naar toe, feliciteer haar ook even van mij.
Moeder zodra het mogelijk is stuur mij ook een paar spotkousen vraag maar aan Frans van Koopman, die geeft het U wel.
Doe de groeten aan Derkman en aan….Bennie mij het adres op geeft van zijn broer dan kan ik daar naar toe schrijven en dat gaat misschien vlugger en kan hij mij misschien wel duits brood sturen en tabak.
Ik hoop dat ik de volgende brief zo spoedig mogelijk kan sturen.
Vrienden blijf weg bij de S.D.
Vele groeten van
Gerrit Baalhuis
Helaas kreeg zijn familie enkele maanden later zijn overlijdensbericht.
Gerrit zou zijn overleden aan longproblemen in Neuengamme en is daar gecremeerd. Hij was daar te werk gesteld in een steenfabriek en moest daar onder erbarmelijke omstandigheden stenen bakken die bestemd waren voor de wederopbouw van de plat gebombardeerde stad Hamburg.
Wil in uwe gebeden gedenken
De Ziel van Zaliger
Gerardus Fredericus Baalhuis
Geboren te Tilligte 28 december 1922, overleden 23 januari 1945 in het interneringskamp te Neuengamme bij Hamburg
Na lange maanden van hopen en vreezen kwam de ontstellende tijding, dat Gerard overleden was.
Wie zou niet weenen om den liefhebbenden zoon en broeder, die u ontnomen werd.
Hij stierf, de jongeling, ver van het lieve vaderland, ver van zijn ouders en familie; geen zachte hand, die het gebroken oog heeft toegedrukt.
God en Zaligmaker, ’t is wel een heel zwaar offer, dat Gij van ons gevraagd hebt, maar wij weten, dat Uwe raadsbesluiten ondoorgrondelijk, Uwe wegen onnaspeurlijk zijn.
Wij troosten ons echter met de gedachte, dat Gij onzen geliefden zoon en broeder een heerlijk loon hebt geschonken voor zijn voorbeeldigen godsdienstzin, zijn trouwe liefde jegens ons, zijn hartelijkheid en goedheid voor allen, die hem kenden.
Goede ouders, houdt u sterk in uw smart en gij mijn zuster en broeders, bidt voor mij.
In den hemel zullen we elkaar weerzien en voor eeuwig worden vereenigd in God
Hij ruste in vrede
In de plaatselijke katholieke kerk hangt een groot herdenkingsplaats waar de namen van alle gevallenen uit Tilligte staan vermeld. Deze worden met ere herdacht tijdens de dodenherdenking.
